Kính gởi BBT/Du Tử Lê
Chúng tôi có dự chiều nhạc thính phòng “Tình Ca Đăng Khánh”. Nghe chuyện bên lề thật cảm động, được biết có rất nhiều nhóm ở xa nơi diễn từ 2,3 tiếng xe, và có cả một nhóm bác sĩ ở tận bên Arizona đi mấy chiếc xe riêng từ 4 giờ sáng vội về Cali cho kịp giờ trình diễn. -Chắc đã có nhiều bài viết chi tiết về sự thành công của chiều nhạc thính phòng “Tình Ca Đăng Khánh”, chúng tôi chỉ có một vài suy nghĩ liên quan đến bài thơ “K. Khúc Của Lê” do nhạc sĩ Đăng Khánh phổ nhạc gởi đến quý BBT.
Chân thành cảm tạ. (Chu Trọng Ngư)
1.
Chúng tôi đã nghe bài “Trước Khi Thành Quá Muộn” cũng của Khoa Nguyễn, KN đã cố sắp xếp cho cân đối với cấu trúc bên nhạc nên đành bỏ bớt những câu thơ khó phổ, và thay vì tạo một đoạn thơ mới, KN đã chọn cách lặp lại một đoạn thơ đã có sẵn cho an toàn.
Hình như hiểu được sự khó khăn của người phổ nhạc nên chiều lòng họ, bài thơ “Tôi Thấy Dòng Sông Trong Mắt Em” đã được thi sĩ cố gắng sắp xếp sao cho nó có hình thức đúng với cấu trúc của bên nhạc (A/A’/B/A/A’).
Chưa hết, đọc kỹ bài thơ ta thấy thi sĩ còn cố gắng sắp xếp cả những âm bằng trắc cho các câu thơ hầu như giống hệt nhau.
Và ông còn cẩn thận cả những chữ ở cuối mỗi câu thơ sao cho các âm bằng trắc khớp với mỗi điểm dừng của từng chi câu nhạc.
Chỉ duy nhất chữ cuối cùng của bài thơ “cùng”, ông chọn cho nó có vần bằng với dấu huyền, là điều cần thiết để tạo cho bản nhạc đi đến chỗ kết thúc một cách dễ dàng hơn.
em em em em em
gương quen đông câm đen
gió khế cũ Huế xót
đêm xin chuông xang “cùng”
Có lẽ, nếu ai định phổ nhạc cho bài thơ trên với cung Trưởng thì còn thấy dễ dàng chứ nếu cứ nhất định muốn nó cũng ở cung Thứ như KN thì:
(Nhiều phần giai điệu sẽ bị trùng với nhiều câu nhạc của KN, do những yếu tố đã được định sẵn kể trên, mà nhà thơ hầu như cũng đã ngầm gợi ý, khơi mạch cho người phổ nhạc rồi…)
2.
Tham dự chiều nhạc thính phòng “Tình Ca Đăng Khánh” tôi chỉ chuẩn bị có hai ca khúc “Em Ngủ Trong Một Mùa Đông” và “Lệ Buồn Nhớ Mi”, đều phổ từ thơ của thi sĩ Du Tử Lê.
Chỉ đến khi ca sĩ Tuấn Ngọc hát lại lần thứ nhì bản nhạc phổ “K. Khúc Của Lê”, tôi mới nhớ thêm được một bài thơ nữa cũng của thi sĩ Du Tử Lê. (chữ thẳng là thơ của thi sĩ Du Tử Lê, chữ nghiêng là của nhạc sĩ Đăng Khánh).
Đoạn A
Tôi xa người như xa núi sông/ Em bên kia suối bên kia rừng
Em bên kia nắng bên kia gió/ Tôi một dòng sương lên mênh mông.
Đoạn A
Tôi xa người như xa biển đông/ Chiều dâng lai láng chiều giăng hàng
Những cây ghi dấu ngày em đến/ Đã chết từ đêm mưa không sang.
Đoạn B
Tôi xa người xa hơi thuốc cay/ Ngày mai tình sẽ bỏ tim này
Chiều em không tới hàng cây cũng đã/ Nghiêng xuống tôi từng ngọn heo may.
Đoạn B’
Tôi xa người như xa biển đông/ Như xa núi sông em bên kia suối/ Sương lên mênh mông
Tôi xa người xa tôi từ đây/ Lặng yên dấu xưa còn chân đá cũ/ Còn lời oán than.
Đoạn A
Tôi xa người xa môi rất tham/ Em như gió núi như chim ngàn
Em xa xôi quá làm sao biết/ Tôi âm thầm như cơn mê hoang.
Đoạn A
Tôi xa người xa không hờn oan/ Vười tôi trăng lạnh đến hoang tàn
Nhớ ai buồn ngất trên vai áo/ Mưa ở đâu về như vết thương.
3.
K.Khúc Của Lê, với cấu trúc (A/A/B/B’/A/A) lời ca bổ sung của nhạc sĩ Đăng Khánh ít hơn bài thơ gốc, và viết ở nhịp 4/4 nên dễ phổ biến hơn.
Ta thử phỏng đoán xem sự hình thành “K. Khúc Của Lê” ra sao:
-Cả 3 đoạn nhạc phổ đầu tiên (A/A/B) trên lời thơ hầu như nguyên vẹn, cứ thế lần lượt các đoạn nhạc còn lại (B’/A/A), cảm xúc của ông vẫn được phát triển một cách liền mạch cho đến cuối bài.
-Và lời ca ở 3 đoạn cuối này cũng được ông chắt lọc ngay từ chất liệu sẵn có trong bài thơ cộng với rất ít lời ca bổ sung.
-Vậy chính hồn thơ đã tạo cảm xúc mãnh liệt cho nhạc sĩ Đăng Khánh hoàn thành “K. Khúc Của Lê” trong một thời gian rất ngắn, không chừng chỉ qua một đêm thôi?
-Tôi yêu cả 3 bài thơ phổ nhạc của ông “Em Ngủ Trong Một Mùa Đông”, “Lệ Buồn Nhớ Mi” và “K. Khúc Của Lê” nhưng, nếu hỏi yêu bài nào nhất thì chắc có lẽ không riêng gì tôi mà, nhiều người trong số quý vị cũng sẽ chọn “K. Khúc Của Lê”?.
-K. Khúc Của Lê, của nhạc sĩ Đăng Khánh được xếp vào loại Ca Khúc Nghệ Thuật, chỉ dành riêng cho các chương trình Nhạc Thính Phòng với thành phần dự khán chọn lọc và nghiêm túc.
-Đã nghe “K. Khúc Của Lê” do ca sĩ Tuấn Ngọc thủ diễn rồi thì sau đó, ít có ca sĩ nào dám chạm đến nó.
4.
Chúng tôi đã cố gắng trình bày đầy đủ những chi tiết trên hầu giúp quý độc gỉa khi nghe ca sĩ Tuấn Ngọc trình bày “K. Khúc Của Lê” với bản nhạc phổ của nhạc sĩ Đăng Khánh, sẽ được thưởng thức trọn vẹn hơn với một dòng ca trôi chảy liền mạch, và cũng để thấy được bản lĩnh sáng tạo của ông.
Đề nghị BBT cho quý độc gỉa nghe lại ca sĩ Tuấn Ngọc hát “K. Khúc Của Lê” với lời ca trong phần nhạc phổ của nhạc sĩ Đăng Khánh.
Chân thành cảm ơn. (Chu Trọng Ngư)
